วัตถุประสงค์ : เพื่อหารือและพัฒนากลยุทธ์ในการส่งเสริมการสรรหาจ้างแรงงานอย่างมีจริยธรรมและปรับปรุงสภาพแรงงานในห่วงโซ่อุปทานระดับโลก

Update สถานการณ์ประเทศต้นทาง

พม่า

1. ความไม่มั่นคงที่เพิ่มขึ้นโดยเฉพาะพื้นที่ชนบทส่งผลให้มีผู้พลัดถิ่นมากกว่า 3 ล้านคน ซึ่งเพิ่มขึ้น 50% ในช่วง 6 เดือนที่ผ่านมา ในขณที่การต่อสู้รุนแรงขึ้น ผู้คนมากกว่า 18.6 ล้านคน รวมถึงเด็ก 6 ล้านคนที่ต้องการความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรม

2. ขาดโอกาสการทำงานในเมียนมา กดดันให้วัยทำงานต้องออกจากประเทศและหางานทำ

3. การบังคับใช้กฎหมายเกณฑ์ทหารกดดันเยาวชนให้หนีออกนอกประเทศ และชายหนุ่มอายุระหว่าง 23-31 ปี ย้ายถิ่นฐานมาทำงานในไทย

4. การบังคับใช้นโยบายภาษีเงินได้ 2% ที่เข้มงวดมากขึ้น และการส่งรายได้ 25% ผ่านระบบธนาคารไปยังครอบครัว

5. ไม่สามารถใช้ชายแดนเมียวดี-แม่สอดได้แต่ต้องเดินทางโดยเครื่องบินจากย่างกุ้งไปกรุงเทพหรือผ่านชายแดนเกาะสอง-ระนอง

6. กระบวนการ MOU U-Turn สามารถทำได้ที่เกาะสองเช่นกัน

7. วีซ่าที่ออกโดยสถานเอกอัครราชทูตไทยในย่างกุ้ง- สามารถทำได้เพียงวันละ 400 คน สำหรับการจองออนไลน์ (มีแรงงานเข้าคิวประมาณ 3,800 คน)

8. ห้ามส่งแรงงานก่อสร้างชั่วคราว เริ่มตั้งแต่วันที่ 4 กรกฎาคม 2567 เนื่องจากปัญหา R Choke/R MOU (คือแรงงานที่มาทำงานแล้ว แต่ไม่มีงานทำ)

9. จำนวนเงินสูงสุดตามกฎหมายที่อนุญาตให้แรงงานสามารถจ่ายได้เพิ่มขึ้น เป็น 300,000MMK (ประมาณ 3,000 บาท)

กัมพูชา

1. กระบวนการ MOU ระหว่างไทย-กัมพูชามีการผสมผสานกัน เนื่องจากกระบวนการส่วนใหญ่จะดำเนินการทางออนไลน์ ซึ่งช่วยประหยัดเวลามากขึ้นและเร่งกระบวนการให้เร็วขึ้น

2. เดือนพฤษภาคม 2567 มีหน่วยงานจัดหางาน 89 แห่งที่สามารถส่งแรงงานมาทำงานในประเทศไทยได้ ตามความเห็นชอบของ MOLVT (กระทรวงแรงงานกัมพูชา)

3. MOLVT จะนำระบบออนไลน์ ให้แรงงานข้ามชาติใช้ติดตามการประมวลผลเอกสารของตน

4. MOLVT บังคับใช้ PRA อย่างเคร่งครัดในประเทศกัมพูชา ทีมงาน MOLVT ดำเนินการติดตาม PRA ในประเทศกัมพูชาอย่างกว้างขวาง ซึ่งส่วนหนึ่งเป็นการเสริมสร้างการปฏิบัติตามกฎหมายของ PRA

สถานการณ์ในประเทศไทย

มีแรงงานข้ามชาติในประเทศไทย จำนวน 3,054,712 คน (ข้อมูลสำนักบริหารแรงงานต่างด้าว มิถุนายน 2567)

มีแรงงานพม่า 2,300,050 คน แรงงานกัมพูชา 478,446 คน แรงงานลาว 272,541 คน และเวียดนาม 3,675 คน โดยเป็นแรงงานตามมติ ครม. 80% เป็นแรงงาน MOU 20% และแรงงาน Borders 1%

นโยบายการจัดการด้านแรงงานในประเทศไทย แบ่งเป็น

1. กลุ่มมติ ครม. ที่ใบอนุญาตจะหมดใน 13 กุมภาพันธ์ 2568 ซึ่งมีจำนวนมากที่สุด ปัจจุบันยังไม่มีมาตรการที่ชัดเจนว่าจะต่ออายุภายในประเทศหรือกลับไปทำ MOU ที่ต้นทาง

- ปัญหาที่พบในการจดทะเบียนตามมติ ครม. เช่น ความโปร่งใสของนโยบาย โดยนโยบายเป็นเพียงการแก้ไขปัญหาระยะสั้นเท่านั้น, รวมศูนย์อำนาจที่เดียว ขาดมาตราการการทำงานในพื้นที่, เปิดช่องแสวงหาผลประโยชน์ เนื่องจากมติ ครม. ออกมา แต่ยังไม่มีประกาศในการปฏิบัติ เป็นต้น

2. กลุ่ม MOU ครบ 4 ปี ต้องเดินทางกลับไปทำใหม่ กลุ่มแรกครบกำหนดผ่อนผัน 30 เมษายน 2567 ทำที่ชายแดน กลุ่มที่ครบ 4 ปี ตั้งแต่ 1 มกราคม 2567 ทยอยหมดอายุต้องพัก 30 วัน

** นำเข้า MOU เข้ามาทำงานในประเทศไทยตามปกติ ทำงานได้ครั้งละ 2 ปี ต่ออีก 2 ปี เมื่อครบ 4 ปี กลับไปทำ MOU เข้ามาใหม่ โดยต้องมีระยะพัก 30 วัน เมื่อ 1 พฤษภาคม 2567 มีข้อมูลว่าทางการพม่ามีแนวปฏิบัติจะไม่ส่งแรงงานชายไปทำงานต่างประเทศ หลัง 7 พฤษภาคม 2567 มีรายงานแจ้งว่า เฉพาะชายอายุ 23-31 ปี ไม่อนุญาตการเดินทาง

- ปัญหาที่พบในกลุ่ม MOU เช่น ปัญหาความล่าช้า การเปลี่ยนแปลงการดำเนินการ ทำให้ต้องพึ่งนายหน้า ส่งผลให้มีค่าใช้จ่ายสูงขึ้น, เงื่อนไขประเทศต้นทาง ,ขาดการคุ้มครองแรงงานกรณีมีการเรียกเก็บเงินที่ไม่ถูกต้อง

3. กลุ่มจ้างงานชายแดน ทำงานได้ครั้งละ 3 เดือน ต้องมี Border Pass รายปี ตอนนี้พม่ายังทำได้ยากมีปัญหาการสู้รบและต้องทำบัตรประชาชนใหม่

ข้อเสนอในการบริหารจัดการแรงงานข้ามชาติ

1. มุ่งเน้นการแก้ไขปัญหาหรือยุทธศาสตร์ในระยะยาว เพราะที่ผ่ามา มีการจัดการแรงงานข้ามชาติถึง 17 มติครม. ซึ่งเป็นการแก้ไขเฉพาะหน้า ระยะสั้น ทำให้เกิดความสับสนแก่ประชาชน

2. ระบบการจัดการที่ไม่สร้างภาระกับนายจ้างและแรงงาน โดยที่ผ่านมา ระบบไม่เอื้อกับแรงงานและนายจ้าง แต่เอื้อต่อนายหน้า เพิ่มภาระค่าใช้จ่าย

3. ควรมีการประสานกับประเทศต้นทางอย่างรวดเร็ว เพื่อไม่เป็นการสร้างภาระในเรื่องการดำเนินการที่ล่าช้า เช่น การทำหนังสือเดินทางให้แรงงาน

4. ป้องกันแรงงานหลุดระบบ เนื่องจากกฎหมายมีการปฏิบัติที่ยุ่งยาก ทำให้แรงงานหลุดจากระบบมากขึ้น ในขณะที่ทางเลือกที่จะทำให้ถูกกฎหมายมีข้อจำกัด