EU มีระบบการควบคุมและรับรองความปลอดภัยด้านอาหารที่เข้มงวด เพื่อปกป้องผู้บริโภคชาวยุโรปจากอันตรายที่อาจเกิดขึ้นจากอาหาร ระบบดังกล่าวประกอบด้วยกฎระเบียบและมาตรฐานที่ครอบคลุมตลอดห่วงโซ่อาหาร ตั้งแต่การผลิตไปจนถึงการบริโภค โดย EU กำลังดำเนินการปรับปรุงระบบอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้สอดคล้องกับความเสี่ยงที่เปลี่ยนแปลงไป และเพื่อให้แน่ใจว่าอาหารปลอดภัยสำหรับผู้บริโภค ทั้งนี้ EU กำลังเจรจาเขตการค้าเสรีกับไทย ซึ่งจะรวมถึงบทบัญญัติด้านความปลอดภัยด้านอาหาร

EU กำลังให้ความสำคัญกับการติดตามผลิตภัณฑ์อาหารตลอดห่วงโซ่อุปทาน เพื่อช่วยให้สามารถระบุและสอบสวนการปนเปื้อนอาหารได้อย่างรวดเร็ว พร้อมทั้งกำลังส่งเสริมการผลิตอาหารอย่างยั่งยืน เพื่อให้แน่ใจว่าอาหารมีความปลอดภัยและดีต่อสุขภาพ

ระบบแจ้งเตือนความปลอดภัยด้านอาหารและอาหารสัตว์ (Rapid Alert System for Foods and Feeds: RASFF) เป็นระบบแลกเปลี่ยนข้อมูลเกี่ยวกับปัญหาความปลอดภัยของอาหารระหว่างหน่วยงานด้านความปลอดภัยของอาหารใน EU และประเทศนอก EU ระบบนี้ช่วยให้หน่วยงานด้านความปลอดภัยของอาหารสามารถระบุและตอบสนองต่อความเสี่ยงด้านความปลอดภัยของอาหารได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ

สำหรับประเทศไทย เข้าร่วมระบบ RASFF ตั้งแต่ปี 2551 ซึ่งช่วยให้สามารถแลกเปลี่ยนข้อมูลเกี่ยวกับความปลอดภัยของอาหารกับหน่วยงานด้านความปลอดภัยของอาหารใน EU ได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ ซึ่งจะช่วยให้สามารถระบุและตอบสนองต่อความเสี่ยงด้านความปลอดภัยของอาหารได้ดียิ่งขึ้น

การแจ้งเตือน RASFF เริ่มต้นด้วยการแจ้งเตือนจากประเทศสมาชิก EU ที่มีการพบปัญหาความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์อาหาร จากนั้นคณะกรรมาธิการยุโรปจะแจ้งเตือนประเทศสมาชิก EU และประเทศนอก EU ที่ผลิตหรือส่งออกผลิตภัณฑ์อาหารนั้นๆ จากนั้นประเทศต้นทางผู้ผลิตจะต้องดำเนินการเพื่อแก้ไขปัญหาความปลอดภัยของอาหาร และ EU จะติดตามผลการดำเนินการแก้ไขปัญหาของประเทศต้นทาง

มาตรการควบคุม/ฉุกเฉิน ข้อบังคับ (EU) 2019/1793

1. Watch list การเฝ้าระวัง ประเทศสมาชิก ควบคุมและรวบรวมข้อมูล

2. Annex I เพิ่มการควบคุมเมื่อเข้าสู่สหภาพยุโรป (แก้ไขทุก 6 เดือน)

3. Annex II เพิ่มการควบคุมเมื่อเข้าสู่สหภาพยุโรป โดยมีเงื่อนไขการนำเข้า เช่น รหัสเฉพาะ, ผลการสุ่มตัวอย่างและการวิเคราะห์ มีใบรับรองอย่างเป็นทางการ

4. Annex III ห้ามเข้าสหภาพยุโรป (แก้ไขทุกๆ 6 เดือน)

ประเทศไทยเป็นหนึ่งในประเทศที่มีผลิตภัณฑ์อาหารถูกแจ้งเตือน RASFF บ่อยครั้ง โดยส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับปัญหาสารกำจัดศัตรูพืชตกค้าง โดยไทยมีความเสี่ยงที่จะถูกย้ายจาก Annex I ไปยัง Annex II ซึ่งหมายความว่าผลิตภัณฑ์อาหารของไทยจะต้องได้รับการตรวจสอบอย่างเข้มงวดมากขึ้น

ดังนั้น ประเทศไทยควรปรับปรุงระบบการควบคุมความปลอดภัยของอาหาร เพื่อลดความเสี่ยงในการส่งออกผลิตภัณฑ์อาหารที่ไม่ปลอดภัยไปยัง EU และควรร่วมมือกับ EU เพื่อแลกเปลี่ยนข้อมูลและแบ่งปันแนวทางปฏิบัติที่ดีในการควบคุมความปลอดภัยของอาหาร

EU Trade Control and Expert System (TRACES) เป็นแพลตฟอร์มการรับรองและการจัดการดิจิทัลของคณะกรรมาธิการยุโรป สำหรับข้อกำหนดด้านสุขอนามัยพืชและสัตว์ทั้งหมด เพื่อตรวจสอบย้อนกลับได้ดีขึ้น

TRACES ช่วยให้มั่นใจได้ว่าสัตว์และผลิตภัณฑ์จากสัตว์ทั้งหมดที่เข้าสู่หรือออกจาก EU เป็นไปตามมาตรฐานความปลอดภัยอาหารและสุขภาพสัตว์ขั้นสูงของ EU โดยระบบนี้จะรับรองว่าทุกรายการสินค้าของสัตว์และผลิตภัณฑ์จากสัตว์มาพร้อมกับใบรับรองสุขภาพที่ถูกต้อง พร้อมทั้งจัดให้มีระบบติดตามและตรวจสอบตลอดห่วงโซ่อุปทาน และจัดให้มีแพลตฟอร์มสำหรับการสื่อสารและความร่วมมือระหว่างหน่วยงานผู้มีอำนาจในและนอก EU

TRACES เป็นเครื่องมือที่จำเป็นเพื่อให้แน่ใจว่าอาหารที่เรากินปลอดภัย และยังเป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญของความพยายามของ EU ในการอำนวยความสะดวกการค้าสัตว์และผลิตภัณฑ์จากสัตว์ ในขณะที่ปกป้องพรมแดนจากการนำเข้าศัตรูพืชและโรค

ประโยชน์ของ TRACES

• ปรับปรุงความปลอดภัยอาหารและสุขภาพสัตว์

• ลดความเสี่ยงของการฉ้อโกงและปลอมแปลง

• เพิ่มการโปร่งใสและความสามารถในการติดตามในห่วงโซ่อุปทาน

• อำนวยความสะดวกการค้า

• ปรับปรุงการสื่อสารและความร่วมมือระหว่างหน่วยงานผู้มีอำนาจ

TRACES ช่วยให้ EU สามารถควบคุมการนำเข้าและส่งออกสัตว์มีชีวิตและผลิตภัณฑ์จากสัตว์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยระบบนี้ช่วยปกป้องผู้บริโภคและสัตว์ใน EUจากความเสี่ยงด้านความปลอดภัยอาหารและสุขภาพสัตว์

อาหารคอมโพสิต (Composite Food) หมายถึง อาหารหรือเครื่องดื่มที่ประกอบด้วยส่วนประกอบหลายชนิด ซึ่งอาจมาจากพืช สัตว์ หรือทั้ง 2 อย่าง Composite Food เป็นประเภทอาหารที่พบได้ทั่วไปใน EU ดังนี้

อาหารสำเร็จรูป เช่น อาหารแช่แข็ง อาหารกระป๋อง และอาหารพร้อมทาน มักประกอบด้วยส่วนประกอบหลายชนิด เช่น เนื้อสัตว์ ผัก และธัญพืช

อาหารพร้อมทาน เช่น อาหารจานด่วน และอาหารว่าง มักประกอบด้วยส่วนประกอบหลักและส่วนประกอบอื่นๆ เช่น ซอส เครื่องปรุง และผัก

อาหารแปรรูปจากสัตว์ เช่น เนื้อสัตว์แปรรูป ปลาแปรรูป ที่อาจประกอบด้วย สารปรุงแต่ง สารกันเสีย และสีผสมอาหาร

EU มีกฎระเบียบที่เข้มงวดเกี่ยวกับ Composite Food ซึ่งครอบคลุมตั้งแต่ความปลอดภัยอาหารไปจนถึงการติดฉลาก ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพื่อปกป้องผู้บริโภคจากอันตรายที่อาจเกิดขึ้น และเพื่อให้ผู้บริโภคได้รับข้อมูลที่จำเป็นเกี่ยวกับอาหารก่อนตัดสินใจบริโภค

กฎระเบียบที่สำคัญเกี่ยวกับ Composite Food ใน EU

• Regulation (EU) 2019/625 ว่าด้วยระเบียบว่าด้วยสุขอนามัยและความปลอดภัยของอาหาร

• Regulation (EU) 2020/629 ว่าด้วยระเบียบว่าด้วยสุขภาพสัตว์

• Regulation (EU) 2017/743 ว่าด้วยระเบียบว่าด้วยฉลากอาหาร

ข้อกำหนดต่างๆ ของ Composite Food เช่น

• ต้องปลอดภัยสำหรับการบริโภค และต้องเป็นไปตามมาตรฐานสุขอนามัยและความปลอดภัยอาหารของ EU

• ต้องระบุส่วนประกอบทั้งหมดอย่างครบถ้วนและถูกต้อง และต้องระบุแหล่งกำเนิดของส่วนประกอบที่มีแหล่งกำเนิดจากสัตว์อย่างชัดเจน

• ต้องระบุข้อมูลโภชนาการที่สำคัญ เช่น ปริมาณแคลอรี ไขมัน โปรตีน และคาร์โบไฮเดรต

นอกจากนี้ EU ยังมีกฎระเบียบเฉพาะสำหรับ Composite Food เช่น

• อาหารแปรรูปจากสัตว์ต้องเป็นไปตามข้อกำหนดของ Regulation (EC) No 853/2004 ว่าด้วยระเบียบว่าด้วยสุขอนามัยของผลิตภัณฑ์สัตว์

• อาหารเสริมต้องเป็นไปตามข้อกำหนดของ Regulation (EC) No 1924/2006 ว่าด้วยระเบียบว่าด้วยข้อความและข้ออ้างเกี่ยวกับอาหาร

ข้อกำหนดสำหรับประเทศที่ผลิต Composite Food

• ต้องมีใบอนุญาตส่งออกผลิตภัณฑ์แต่ละกระบวนการสำหรับส่วนประกอบที่มีอยู่ Composite Product

• ต้องมีแผนติดตามสารตกค้างสำหรับสายพันธุ์หรือสินค้าโภคภัณฑ์ทั้งหมดที่มีอยู่ใน Composite Product

• ส่วนผสมทั้งหมดต้องเป็นไปตามข้อกำหนดด้านสุขภาพสัตว์และความปลอดภัยของ EU

• ส่วนผสมที่ไม่ใช่เนื้อสัตว์ต้องได้รับการรับรองจากองค์กรรับรองหรือหน่วยงานของรัฐ

• ต้องมีเอกสารที่แสดงว่าส่วนผสมทั้งหมดเป็นไปตามข้อกำหนด

EU กำลังพิจารณาที่จะจัดทำรายชื่อประเทศที่ 3 ที่ได้รับอนุญาตให้ส่งออก Composite Product ไปยัง EU เพิ่มเติม ซึ่งจะช่วยลดความซับซ้อนของกระบวนการอนุญาตในปัจจุบัน ทั้งนี้ ประเทศไทยได้รับอนุญาตให้ส่งออกผลิตภัณฑ์จากสัตว์ปีก การเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ หอยสองฝา และน้ำผึ้ง ไปยัง EU

ข้อกำหนดการนำเข้าผลิตภัณฑ์อาหารประกอบ (Composite Food) ของสหภาพยุโรป โดย มกอช. https://e-book.acfs.go.th/Book_view/324